Monika Weiss. Nirbhaya

Ukazała się nowa publikacja zatytułowana Monika Weiss. Nirbhaya, której wydawcą jest Centrum Rzeźby Polskiej. 

Monika Weiss, Nirbhaya to obszerna monografia wybitnej polsko-amerykańskiej artystki Moniki Weiss, która w swojej twórczości koncentruje się na polityce i poetyce pamięci, nawiązując do historii pomijanych lub wymazywanych ze świadomości zbiorowej. W realizacjach artystka przedstawia ciało kobiety, w tym własne, jako nośnik pamięci i potencjalne miejsce przemiany.

Publikacja skupia się na najnowszym monumentalnym projekcie artystki – pomniku poświęconemu ofiarom przemocy zadedykowanemu Jyoti Singh. Bezpośrednią inspiracją dla projektu stały się India Gate w New Delhi i Arc de triomphe w Paryżu. Jest to odpowiedź autorki na symbolikę pomników poświęconych bohaterstwu uczestników wojny, jej sprzeciw wobec ich statusu. Weiss kładzie łuk na ziemi i redukuje jego skalę do rozmiarów kamiennego sarkofagu wypełnionego wodą i ruchomym obrazem. Kontekst projektu tworzą dwa rodzaje ucisku – kolonialny ucisk miast i przemoc wobec kobiet, choć, jak sugeruje artystka, monument pełni także funkcję miejsca odrodzenia, refleksji i zachowania żywej pamięci.

Trzon publikacji stanowią teksty krytyczne poświęcone zarówno Nirbhayi, jak i wcześniejszym realizacjom artystki. Monografia zawiera eseje poświęcone najważniejszym tematom pojawiającym się w twórczości Moniki Weiss uwidocznione w seriach tworzonych na przestrzeni ostatnich lat rysunków, realizacjach wideo i projektach w przestrzeni publicznej realizowanych w wielu miejscach świata, a także niezwykle ważny dla artystki motyw dźwięku. Istotnym aspektem jest również symboliczne znaczenie lamentu, który w sztuce Moniki Weiss ma wymiar rewolucyjny i stanowi punkt wyjścia dla wielu stworzonych przez nią projektów.

Monografia Moniki Weiss zawiera teksty wybitnych krytyków i historyków sztuki: Griseldy Pollock, Marka McDonalda, Kalliopi Minioudaki, Meeny Alexander, Buzza Spectora, Weroniki Elertowskiej, Katarzyny Falęckiej, Eulalii Domanowskiej oraz wstęp dyrektora Centrum Rzeźby Polskiej Macieja Aleksandrowicza.

Prof. Griselda Pollock jest historyczką sztuki, która prowadzi badania kulturowe w zakresie feministycznych, międzynarodowych, postkolonialnych i queerowych studiów w ramach sztuk i kultur wizualnych. Znana ze swoich teoretycznych i metodologicznych innowacji oraz interpretacji sztuki dawnej i współczesnej, filmu i teorii kultury, Pollock rzuciła wyzwanie własnej dyscyplinie. Jej książka Old Mistresses: Women, Art and Ideology, której współautorką jest Rozsika Parker (1981), wydana ponownie w 2020, jest wciąż aktualną i radykalną krytyką historii sztuki i jej kanonu, selektywnego pod względem płci. Publikacja ta stała się klasycznym tekstem w feministycznej historii sztuki, podobnie jak jej wcześniejsza publikacja Vision and Difference: Femininity, Feminism and Histories of Art (1988). Rozwijając transdyscyplinarne podejście do sztuki współczesnej oraz jej nowych form i mediów, Pollock jest uznana jako jedna z najważniejszych teoretyczek w dziedzinie feministycznej teorii, historii sztuki oraz gender studies. W marcu 2020 roku Pollock została laureatką nagrody Holberga za przełomowy wkład w feministyczną historię sztuki i kulturoznawstwo. Griselda Pollock jest obecnie emerytowanym profesorem na Uniwersytecie w Leeds, gdzie wykładała przez 43 lata. Opublikowała 22 monografie, a cztery kolejne zostaną opublikowane wkrótce. Jej najnowsza monografia to Charlotte Salomon and the Theatre of Memory (Yale University Press, 2018).

Dr Mark McDonald jest kuratorem rysunku i grafiki w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku. Dołączył do MMA w 2014 roku, wcześniej pracował w British Museum w Londynie. Jego zainteresowania obejmują renesansową i wczesnonowożytną grafikę europejską, grafikę latynoamerykańską oraz sztukę współczesną — dziedziny w których publikował swoje książki. McDonald był kuratorem wystaw w wielu instytucjach, w tym w British Museum, Museo del Prado, Metropolitan Museum of Art. Jest autorem między innymi: The Print Collection of Ferdinand Columbus: 1488–1539 (Mitchell Prize for Art History), sześciotomowej publikacji z kolekcji drukowanej Cassiano dal Pozzo, Alonso Berruguete. First Sculptor of Renaissance Spain (nagroda Eleanor Tufts), a ostatnio Goya’s Graphic Imagination.

Meena Alexander, urodzona w Allahabadzie w Indiach poetka wychowała się w Kerali i Sudanie. Jej zbiory poezji to: Atmospheric Embroidery (2018), Birthplace with Buried Stones (2013) i Illiterate Heart (2002) – ostatni zdobył nagrodę PEN Open Book. W swoich utworach autorka porusza tematy migracji, traumy i pojednania. Jest laureatką nagród i wyróżnień: John Simon Guggenheim Foundation, National Endowment for the Humanities, Fulbright Foundation, Rockefeller Foundation, New York Foundation for the Arts, Arts Council of England, Imbongi Yesizwe International Poetry Award, South Asian Literary Association’s Distinguished Achievement Award. Alexander mieszkała w Nowym Jorku, gdzie była profesorem zwyczajnym w Graduate Center, Hunter College, CUNY. Zmarła pod koniec 2018 roku.

Dr Kalliopi Minioudaki jest feministyczną historyczką sztuki specjalizującą się w sztuce powojennej z perspektywy transnarodowej, pracującą jako niezależna uczona i kuratorka w Atenach i Nowym Jorku. Jest redaktorką On the Cusp of Feminism: Women Artists in the Sixties („Konsthistorisk Tidskrift”, 2014), współredaktorką książki Seductive Subversion: Women Pop Artists, 1958–1968 (Abbeville Press, 2010) i autorką Pop’s Ladies and Bad Girls: Axell, Pauline Boty and Rosalyn Drexler („Oxford Art Journal”, 2007). Wybrane projekty kuratorskie obejmują: Sophia Petrides: No Hope For Death (Ateny, Art Cinema Aavora, 2017) i Carolee Schneemann: Infinity Kisses (The Merchant House, Amsterdam, 2015), a także wystawy sztuki wideo i performance w Centrum Kultury Fundacji Stavros Niarchos w Atenach (2015–2018).

Eulalia Domanowska jest historyczką sztuki, krytyczką sztuki, kuratorką ponad 100 wystaw w Polsce i Europie oraz wykładowcą akademickim. Była dyrektorką Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku w latach 2016–2019. Członkini organizacji AICA i IKT (Stowarzyszenia Kuratorów Sztuki Współczesnej). Redaktorka naczelna Kwartalnika Rzeźby „Orońsko” w latach 2016–2019. Inicjatorka i organizatorka międzynarodowej konferencji naukowej „Rzeźba dzisiaj” od 2016 roku. Studia z zakresu języka szwedzkiego, sztuki szwedzkiej, muzeologii, etnologii oraz sztuki gender na Uniwersytecie w Umeå w Szwecji. Obecnie specjalistka ds. sztuki w Politechnice Białostockiej. Interesuje się zwłaszcza sztuką nowoczesną i współczesną, sztuką w przestrzeni publicznej, sztuką w krajobrazie i parkami rzeźby.

Buzz Spector to artysta i pisarz, który niedawno przeniósł się do północnej części stanu Nowy Jork. Rysowanie było ważne w jego pracy studyjnej od początku jego kariery. Spector ukazuje systematyczne rozdarcia stron papieru w wielu swoich pracach, w których krawędzie stają się liniami. Oprócz pracy twórczej Spector jest pisarzem krytycznym, którego eseje i recenzje ukazały się w „Afterimage”, „American Craft”, „Artforum” i „Art on Paper”, a także w wielu innych magazynach i czasopismach. Jest emerytowanym profesorem sztuki w Sam Fox School of Design & Visual Arts w Washington University in St. Louis.

Weronika Elertowska, kuratorka, autorka tekstów, fotografka, jest absolwentką Wydziału Komunikacji Multimedialnej Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu oraz Marketingu Kultury na Wydziale Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego. Stypendystka Wydziału Fotografii i Mediów ASP w Wilnie (2009) oraz Uniwersytetu Artystycznego w Cluj Napoce, Rumunia (2010). W swojej praktyce artystycznej zajmuje się działaniami interdyscyplinarnymi łączącymi cyfrową rejestrację obrazu z klasycznymi procesami fotograficznymi i filmem. We współpracy z Instytutem Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk opracowuje zagadnienia związane z biologicznym i chemicznym ujęciem pamięci w kontekście zapisu fotograficznego w ramach programu badawczego dr Emilii Witkowskiej Nery. Od 2016 roku jest kuratorką w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

Dr Katarzyna Fałęcka jest adiunktem na wydziale historii sztuki Newcastle University, specjalizuje się w sztuce Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu XX i XXI wieku. Obroniła doktorat na University College London. Współtworzy program na temat sztuki nowoczesnej w Centre d’Études Maghrébines à Tunis. Była kuratorką wystawy Beyond Metaphor: Women and War w apexart, Nowy Jork (27 maja – 31 lipca 2021) oraz autorką artykułów naukowych, m.in. w „Search of Archives”, red. Sarah Dornholf i Nadia Sabri (Berlin 2021, Archive Books) i “African Arts”.

Redaktorzy: Halina Gajewska, Barry Keane

Tłumaczenie: Izabela Suchan

Projekt graficzny publikacji: Irina Pavlova

Sfinansowano dzięki wsparciu Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu, Ambasady Stanów Zjednoczonych w Warszawie, Sam Fox School of Design & Visual Arts oraz Washington University w St. Louis.