Siły natury. Sympozjum rzeźby współczesnej – 2021

Anna Barlik, Stanisław Brach, Anna Bujak, Zbigniew Dudek, Antoni Grabowski, Katarzyna Lipecky, Marcin Nosko, Martyna Pająk, Katarzyna Szarek, Karol Szostak, Małgorzata ET BER Warlikowska

Park w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, 2021–2023

Stanisław Brach, „Plaster” z cyklu „Spalone”, 2021, glina wypalana redukcyjnie, złocona, metal, 160 × 250 cm

„Plaster” z cyklu „Spalone” powstał jesienią 2021 roku w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, w czasie II Sympozjum Rzeźby Współczesnej „Siły Natury”. Praca to moja wypowiedź w dialogu, jaki od dawna prowadzę z naturą, biorąc z jej mocy bezpośrednią inspirację, formę i substancję. Arystoteles w swej filozofii przywołuje cztery materie sprawcze w tworzeniu naszego świata. Ziemia, powietrze, ogień i woda mieszają swoje moce i – w porządkach budowanych od milionów lat – rodzą piękno i dobro. Napięcia pomiędzy siłami natury powodują zachwianie równowagi w przyrodzie, czego następstwem są klęski pożarów, powodzi, nieurodzajów, chorób etc. Wydaje się, że najistotniejszą przyczyną problemów jest człowiek, rozumiany jako piąty element dołączony do arystotelesowskiej teorii. Piąty i najbardziej destrukcyjny… Człowiek, przyjmując demiurgowską postawę zawiadującego mocą sił natury, burzy boskie porządki świata i – w konsumpcyjnym pędzie chytrości – wywołuje zniszczenie.

Ta najbliższa przyrodzie część mojej twórczości, w której przywołuję do konieczności ochrony pszczół, jest sprzeciwem wobec człowieczego braku szacunku i pokory dla natury. Z czterech sił czerpię materię dla mojego dzieła. W czterech siłach idea przeplata dbałości o przestrzeń, w której wszyscy żyjemy, z dobrostanem innych bytów. Pszczoły i ich dom – plaster, stają się symbolem uporządkowanego, idealnego mikroświata, procesualnie unicestwianego przez człowieka nierozumiejącego, że to akt samodestrukcji.

Praca „Plaster” jest dziełem czterech żywiołów: wykonana z plastycznej gliny, angażuje ziemię i wodę, wysuszona powietrzem, utwardzona przez ogień. Jest manifestem mojego dialogu z naturą, prowadzonego w przestrzeni mojego wychowania, dorastania, życia… w miejscu w świecie, które najlepiej rozumiem i o które dbam. Idea spalonego plastra powstała po wydarzeniu z 25 kwietnia 2019 roku. W przeddzień otwarcia wystawy „Miodem płynące” w Miejskiej Galerii Sztuki w Łodzi, w pasiece mojego brata, przy naszym rodzinnym domu, podpalono ule wraz z pszczelimi rodzinami. W ogniu zginęło tysiące pszczół… ten barbarzyński akt stał się przyczyną wyrażania sprzeciwu wobec niszczycielskiej sprawczości człowieka, destrukcyjnie dysponującego siłami natury.

Stanisław Brach

Stanisław Brach urodzony 1972 roku w Gorlicach. Profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Od 2010 roku kieruje Pracownią Ceramiki na Wydziale Rzeźby warszawskiej ASP. Absolwent Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, dyplom w pracowni prof. Mariana Koniecznego w 2000 roku oraz Technikum Ceramicznego w Łysej Górze (1987–1993). W 2014 roku uzyskał tytuł doktora habilitowanego w dziedzinie sztuk pięknych na Wydziale Rzeźby ASP w Krakowie. Laureat nagrody rektora ASP w Warszawie (2011), stypendysta Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2014), projekt artystyczny „Dwie przestrzenie”. Finalista międzynarodowego konkursu Taiwan Ceramics Biennale 2016 oraz zdobywca złotego medalu za prace „Miodem płynące” na 45. Apimondia 2017, International Apicultural Congress, Istambuł, Turcja i 46 Apimondia 2019, International Apicultural Congress, Montreal, Kanada. Organizator kilkudziesięciu wystaw indywidualnych i zbiorowych, uczestnik wielu plenerów i konkursów międzynarodowych, m.in. we Włoszech, w Japonii i Tajwanie. Prace w zbiorach: Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Międzynarodowego Muzeum Ceramiki w Faenza we Włoszech, New Taipei City Yingge Ceramics Museum w Tajwanie, Pałacu Sztuki we Lwowie oraz w kolekcjach prywatnych.