Trzy Gracje

„Trzy Gracje” to najnowszy projekt site-specific Jarosława Perszko, dedykowany przestrzeni dawnej Oranżerii, należącej do kompleksu pałacowo-ogrodowego CRP w Orońsku.

To zarazem kolejna wypowiedź artysty w efemerycznej materii lamp neonowych, których światło ujęte w monumentalną instalację na nowo zorganizuje wnętrze galerii. „Trzy Gracje”, będące kontynuacją „neonowych rzeźb” realizowanych w innych przestrzeniach („Zimny grzejnik łazienkowy”, „Drzwi bez tytułu”, „Krok”) są pretekstem do badania przez artystę struktury światła, w której gaz zamknięty w szklanej rurce jest szczególnym nośnikiem.

Prezentowaną przed laty w Parku Rzeźby CRP instalację „Krok”, Eulalia Domanowska – ówczesna dyrektorka muzeum i inicjatorka włączenia jej do kolekcji, opisywała za Rosalind Krauss kryterium „rzeźby w poszerzonym polu”. W przypadku twórczości Perszko to poszerzenie wymiar wykraczający poza ekstrawagancję złamania rutyny pracy rzeźbiarza w kamieniu, drewnie czy metalu, a nawet wychodzi mu naprzeciw. Bo pulsacyjne, wibrujące światło neonu jest wizualnym synonimem procesu – kategorii immanentnie wpisanej w naturę rzeźby, a zarazem klucza wieloletniej twórczości Jarosława Perszko.

Mitologiczne Gracje, boginie wdzięku, piękna i radości, opiewane szczególnie w sztuce nowożytnej, w realizacji Perszko znajdują zupełnie odmienną od powszechnej charakterystykę.

Z klasycznymi pojęciami artysta zderza swoisty industrializm lamp neonowych i koniecznych do ich działania podzespołów. Naga surowa technologia zyskuje tu wartość niemal cielesną, ożywioną. W odniesieniu do architektury samej Oranżerii, wzdłużnej i w znacznym stopniu przeszklonej, światło emanujące z kilkudziesięciu lamp i dostrzegalne z różnych odległości Parku Rzeźby, na moment przekształca galerię w odrębny obiekt wpisujący się szlak rzeźb z kolekcji. Świetlny przestrzenny rysunek pnących się ku górze form przywołuje tu także pierwotną funkcję budynku – hodowli i ochrony unikatowych egzotycznych roślin w czasach świetności miejscowego pałacu i jemu podobnych na terenie całej Polski.

Stając się swoistym inkubatorem dla pionizujących neonowych obiektów – fragmentów „ciał” tytułowych Trzech Gracji – site-specific w Oranżerii dotyka natury istnienia w różnych jego odsłonach: kruchości i trwałości, woli przetrwania i nieuchronnego przemijania, próżności, ale i wiary w człowieka.

Dorota Perszko-Sosnowska