40 lat Centrum Rzeźby Polskiej

W 2021 roku Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku świętuje jubileusz czterdziestolecia powstania instytucji. Początki obecności współczesnej rzeźby w posiadłości Józefa Brandta w Orońsku datują się na połowę lat 60., gdy grupa 13 artystów pracujących w kieleckich kamieniołomach pokazała swoje realizacje na wystawie poplenerowej w parku orońskim. Rejon Orońska obfitował w materiał rzeźbiarski, artystyczna aura wokół miejsca i przychylność władz sprawiły, że narodził się wtedy pomysł stworzenia w tym miejscu stałej bazy warsztatowej dla środowiska rzeźbiarskiego.

Instytucja Muzeum – Centrum Rzeźby Polskiej, przemianowana w 1985 roku na Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, powstała jednak dopiero w 1981 roku. Plany programowe nowej placówki kultury były niesłychanie progresywne w kontekście ówczesnej refleksji instytucjonalnej. Obejmowały stworzenie Ośrodka Pracy Twórczej Rzeźbiarzy, Ośrodka Dokumentacji i Informacji, Ośrodka Studiów Ekspozycji Rzeźby, Ośrodka Zbiorów Artystycznych i Wystawiennictwa, Ośrodka Społecznych Usług Kulturalnych i Ośrodka Administracyjno-Finansowego. W regulaminie organizacyjnym „Muzeum – Centrum” zawarta była idea łączenia miejsca pracy twórczej z zadaniami dokumentacyjnymi, naukowymi i wystawienniczymi, a także z zadaniami społecznymi. Centrum powstało w okresie „pierwszej” Solidarności, nie dziwi zatem wysoki priorytet dla społecznych aspektów działania instytucji kultury, wyrażony w zaprojektowaniu działalności osobnego działu. Szczególną uwagę zwraca też wyprzedzające swoją epokę uwzględnienie refleksji naukowej nad wystawiennictwem rzeźby. W okresie po wprowadzeniu stanu wojennego realizacja tego programu napotkała krytyczne trudności, ale czterdzieści lat później większość tych zadań jest realizowanych przez współczesne CRP.

Czterdzieści lat działalności Centrum związane było z olbrzymim programem inwestycyjnym. Zrewitalizowane lub odbudowane od podstaw zostały wszystkie budynki na terenie Centrum: pałac, spichrz, stajnie, wozownia, oficyna, kaplica i oranżeria. W 1992 roku ukończono budowę Muzeum Rzeźby Współczesnej. Latami tworzona była kolekcja rzeźby współczesnej. Po przełomie, w 1989 roku, powstała Rada Programowa Centrum. Jej pierwszym przewodniczącym został prof. Jan Berdyszak, który nadał kierunki działalności programowej Centrum w latach 90. Jej ważnym wyznacznikiem stała się dbałość o najmłodsze pokolenie artystów. W 1992 roku odbyła się pierwsza edycja Triennale Młodych. Wokół CRP powstało środowisko artystów i teoretyków, nawiązana został współpraca z uczelniami artystycznymi i instytucjami partnerskimi.

Dzień dzisiejszy Centrum to troska o zachowanie i wzbogacanie dziedzictwa czterech dekad działalności. Kontynuacją programu inwestycyjnego był remont i modernizacja pracowni rzeźbiarskich. Obecnie zaś powstaje nowy budynek stolarni, dzięki któremu uwolnione zostaną w Muzeum Rzeźby Współczesnej pomieszczenia dla magazynu studyjnego rzeźby.

Znakiem nowych czasów jest program własny CRP Rzeźba w przestrzeni publicznej dla Niepodległej, wynikający ze współczesnej wrażliwości na jakość przestrzeni wspólnych. Celem programu jest wypracowanie w Polsce nowych standardów i praktyk w przestrzeni publicznej poprzez usytuowanie w niej większej ilości dzieł o wysokim poziomie rzeźbiarskim.

Centrum rozwija także działalność w przestrzeni wirtualnej. Rozpoczęliśmy proces trójwymiarowej digitalizacji dzieł z kolekcji, przygotowaliśmy wirtualne zwiedzanie wystawy kolekcji CRP, uruchomiliśmy nową stronę internetową, dokonaliśmy niezbędnych poprawek w zakresie identyfikacji wizualnej Centrum – zarówno w odniesieniu do logotypu, jak i szaty informacyjnej na terenie parku. Zdygitalizowaliśmy i udostępniliśmy publicznie materiał do badań nad wczesna historią CRP w postaci blisko 20.000 archiwalnych negatywów [link].

Obchody Jubileuszu rozpoczniemy otwarciem wystawy rzeźby wybitnej polsko-amerykańskiej artystki – Ursuli von Rydingsvard (sierpień–wrzesień). A następnie odbędą się:

• Uroczyste, posiedzenie kolegium redakcyjnego Kwartalnika Rzeźby „Orońsko” w dniu 15 września, gromadzące zasłużonych autorów Kwartalnika.
• Uroczyste posiedzenie Rady Programowej CRP w dniu 17 września, połączone z konferencją „Miejsce w przestrzeni realnej i sztuce. Miejsce jako sens”, na które zapraszamy byłych i obecnych członków Rady Programowej z lat 1989–2021.
• Otwarty Zjazd Artystów w dniu 18 września dla artystów, absolwentów i studentów szkół artystycznych.
• Urodziny Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku w dniu 19 września. W tym dniu zapraszamy do świętowania razem z nami orońską publiczność.

Zapraszamy do śledzenia naszej strony internetowej i social mediów, gdzie będziemy sukcesywnie publikować szczegółowe informacje o naszych obchodach.

Honorowy Patronat Wiceprezesa Rady Ministrów, Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu prof. Piotra Glińskiego

Partnerzy jubileuszu: