Gdziekolwiek poza świat. Lato site specific – Część 2

Artyści: Eva Isleifs, Helgi Þórsson, Ragnar Kjartansson

Performans: Örn Alexander Ámundason

W tytułowym poemacie Charlesa Baudelaire’a podmiot liryczny usiłuje nawiązać kontakt ze swoją duszą, która uporczywie milczy. Dopiero użycie ostatecznego argumentu, czyli roztoczenie wizji ucieczki do krajów będących „analogią Śmierci”, znajdujących się „na samym końcu Bałtyku”, czy wręcz „na biegunie”, gdzie „będziemy się pławić bez końca w kąpieli mroku, którą uprzyjemnią zorze polarne, śląc ku nam od czasu do czasu swoje różowe snopy, niby sztuczne ognie puszczane z Piekła” sprawia, że dusza w końcu „wybucha i krzyczy” tytułowe „Gdziekolwiek, gdziekolwiek, byle poza ten świat” [tłum. http://paryski-spleen.blogspot.com/].

Geograficznie takim krajem, którym została „postraszona” dusza, może być Islandia. Jeszcze sto lat temu synonim „śmierci”, dziś – cel wycieczek turystycznych i tętniące, zwłaszcza artystycznym, życiem państwo. Właśnie stąd pochodzi czwórka uczestniczek i uczestników drugiej części projektu. Zostali oni poproszeni o przygotowanie prac odnoszących się do tytułowego wiersza z 1869 roku, wyrażającego znużenie dotychczasową egzystencją, życiem w dużym mieście, a zarazem, potrzebę jakiekolwiek zmiany. Równocześnie, dzieła te, miały podjąć próbę nowej interpretacji miejsca, jakim jest CRP, z jego żywym ośrodkiem pracy twórczej, wspaniałą kolekcją dzieł sztuki, a także bogatą historią, której ślady – w formie parku i architektury - nadają mu unikalny rys.

Cztery odmienne strategie twórcze zaowocowały realizacjami wymykającymi się poza dzisiejszy, skomercjalizowany i zdominowany przez chęć (wy-)zysku świat człowieka. Przecierają one i wskazują nowe drogi, zwiększając poprzez sztukę naszą świadomość.

Eva Ísleifs poszukuje w otaczającej ją rzeczywistości drugiego dna, stawia znak zapytania tam, gdzie wszystko wydaje się racjonalne i oczywiste. Wyobraźnię artystki poruszył piękny, oroński park. Ale czym właściwie jest ten ogród? Czy nie efektem kontrolowania otoczenia, utopijnym miejscem, gdzie wszystko ma przebiegać zgodnie z planem, jaki człowiek przygotował dla natury?

Helgi Þórsson na podstawie starej fotografii przywołuje świat snów i fantastycznych wierzeń, którymi nasiąknięta jest Islandia, ale przecież i Polska. Pokazuje świat dziwnych kreatur, które ukrywają się przed ludzkim wzrokiem. Ale to może my nie chcemy widzieć innego niż nasz ludzki świata? Budzi on w nas fascynację, ale i lęk. Czy wykreowały go nasze umysły, czy istnieje naprawdę, a my poprzez sztukę przeczuwamy jego istnienie?

Ragnar Kjartansson nadaje swojej pracy nieoczywisty tytuł – „Bóg”. Tym samym przenosi nas w świat ponadnaturalny; zanurzamy się w obecności potężniejszej niż człowiek. Znajdujemy się przy tym w historycznej kaplicy, która służyła mieszkańcom orońskiej wsi jako kościół. Im dłużej wsłuchujemy się w śpiewane słowa, tym większy ogarnia nas smutek. Odczuwamy wewnętrzny rozłam pomiędzy pięknem a bólem istnienia.

Wraz z Örnem Alexandrem Ámundasonem powracamy do codzienności, którą artysta odczytuje jako sztuczny, społeczny konstrukt, w którym dobrostan jednostki podporządkowany jest absurdalnym często mechanizmom rynkowym i kulturowym. W swoim performansie odkrywa alternatywny świat – swój własny, wewnętrzny głos.

I my wsłuchajmy się w siebie, pozwalając przemówić do nas pracom islandzkich artystek i artystów.