Z ziemi i ognia
Michał Puszczyński
„Z ziemi i ognia” to wystawa prac Michała Puszczyńskiego, prekursora na polskiej scenie artystycznej dalekowschodnich metod wypalania ceramiki. Twórca realizuje rzeźby i instalacje, wykorzystując jako główne medium ceramikę.
Ekspozycja w Galerii Oranżeria otwiera cykl pokazów objętych wspólnym tytułem „Z ziemi i ognia / Out of the Earth and Fire”, prezentujących rzeźby powstałe w latach 2020–2023.
Bezpośrednio po wystawie w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku prace artysty zobaczyć będzie można w Wałbrzyskiej Galerii Sztuki BWA, a następnie w Centre céramique contemporaine La Borne we Francji.
Premierowa ekspozycja składa się z dwóch projektów aranżacyjnie odpowiadających podziałowi przestrzennemu galerii. W zachodnim skrzydle Oranżerii prezentowane są rzeźby z cyklu „Krajobraz wypalonej ziemi”, powstałe podczas stypendium Fulbrighta w Northern Arizona University w USA, oraz najnowsze prace wykonane w Polsce. Zrealizowane zostały w unikalnej dalekowschodniej technologii wypału drewnem, gdzie osiąga się temperatury przekraczające nieraz 1350 st. C, a cały proces doprowadzany jest do momentu graniczącego z utratą kontroli nad materią. Poszczególne obiekty noszą indywidualne ślady ognia, a przetopiony popiół nadaje ich powierzchniom wulkanicznego charakteru. Poddane ekstremalnemu wypałowi ceramiczne prace o nieuchwytnym aspekcie antropomorficznym emanują aurą rozpadu. Nawiązując dialog z naturą materii, Michał Puszczyński konsekwentnie poddaje je erozji i dezintegracji, a atrybuty ognia, popiołu i gliny stają się jego środkami wyrazu. Artysta od ponad 20 lat w Polsce i za granicą eksploruje możliwości, jakie stwarza wypalanie ceramiki drewnem, dzięki czemu jest w stanie nadać swoim abstrakcyjnym obiektom niepowtarzalnie ekspresyjny charakter. Kształty rzeźb – przywodzące na myśl elementy architektury, fragmenty enigmatycznych przedmiotów, antropomorficznych steli czy też zdeformowane głowy – budują wrażenie eklektycznego lapidarium, odnoszą się zarówno do motywu vanitas, jak i estetyki wabi-sabi. W twórczości Puszczyńskiego obok wpływów kultury Dalekiego Wschodu znaleźć można również odniesienia do dystopijnych nurtów w sztuce współczesnej.
Wschodnie skrzydło Oranżerii obejmuje rzeźby z cyklu „Ekspansja”, zrealizowane w European Ceramic Workcentre w Holandii w ramach stypendium Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Cykl tworzą monolityczne, abstrakcyjne białe formy pokryte wyrazistymi, czarnymi znakami i płaszczyznami. Artysta nadaje im funkcję płócien pod realizowane w przestrzeni galerii action painting. Powierzchnię rzeźb pokrywa śladami dynamicznych i żywiołowych pociągnięć pędzla, czym nawiązuje do malarstwa abstrakcyjnego, rozumianego jako medium eksperymentalne oraz procesualne. Ekspansja malarstwa na przedmioty i przestrzeń przywołuje skojarzenia z najdawniejszymi początkami tej formy ekspresji. Łącząc w swoich pracach wpływy kaligrafii z elementami malarstwa akcji i ekspresjonizmu abstrakcyjnego, tworzy niepowtarzalne dzieła, które wywołują wrażenie scenografii lub aranżacji scenicznych.
Michał Puszczyński konsekwentnie podąża indywidualnym nurtem wykorzystania ziemi / gliny oraz ognia, zespolonych pod postacią ceramiki, w rzeźbie i instalacji. Niezmiennie sięga do form istniejących w naturze, szczególnie tych naznaczonych działaniem czasu, noszących ślady długotrwałego obcowania z wodą, wiatrem i gwałtownymi zmianami temperatury, zerodowanych i butwiejących, zmurszałych, naznaczonych pęknięciami, rysami. Inspirację odnajduje na powierzchni wysuszonej, spękanej ziemi, w skamielinach, uległych przyrodzie ruinach czy rdzy rozwarstwiającej metalowe powierzchnie. Formy te ukazują nieustanny proces przepływu materii w przyrodzie, gdzie koniec staje się jednocześnie początkiem nowej iteracji bytu, ascetyczny zaś charakter obiektów Puszczyńskiego przypomina o pierwotnych siłach tego świata. Surowa estetyka jego prac stwarza przestrzeń do kontemplacji, a jednocześnie do formułowania fundamentalnych, egzystencjalnych pytań o przemijanie i czas. Eksploracja procesów tworzenia, jakiej podejmuje się Michał Puszczyński w poszukiwaniu autentycznych odpowiedzi, przesuwa osiągalne w ceramice granice ekspresji.
dr Michał Puszczyński (ur. 1976) ukończył Akademię Sztuk Pięknych we Wrocławiu, gdzie pracuje na Wydziale Ceramiki i Szkła oraz Wydziale Rzeźby i Mediacji Sztuki. Brał udział w wielu wystawach, sympozjach, projektach i rezydencjach artystycznych w Europie, USA oraz Azji. Jest pionierem dalekowschodnich technik wypalania ceramiki drewnem, w 1999 roku zbudował pierwszy w Polsce piec typu Anagama (Tongkama).
Laureat m.in. Nagrody Marszałka Województwa Śląskiego dla Młodych Twórców; stypendysta Programu „Młoda Polska”, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Fulbright Senior Award; członek International Academy of Ceramics (IAC). Pełnił funkcję doradcy w European Ceramic Workcentre (EKWC). Jego rzeźby znajdują się w kolekcjach prywatnych oraz publicznych w Polsce i za granicą.
